Ung thư tinh hoàn là một bệnh lý không quá phổ biến nhưng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng ở nam giới, trong đó nổi bật là mất khả năng sinh sản.
Nam giới trong mọi độ tuổi đều có khả năng phát triển ung thư tinh hoàn, tuy nhiên ưu thế hơn ở người trẻ tuổi. Tuy nhiên, điều đáng mừng là bệnh có cơ hội điều trị thành công tương đối cao, ngay cả khi đã di căn đến các bộ phận khác trên cơ thể.
Vậy thì bệnh ung thư tinh hoàn là gì? Làm thế nào nhận biết và có thể điều trị bằng những phương pháp nào? Tất cả thắc mắc này sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây, mời bạn hãy cùng Bảo hiểm sức khỏe trực tuyến Bowtie theo dõi nhé!
Ung thư tinh hoàn là gì?
Tinh hoàn là một bộ phận thuộc hệ thống sinh sản của nam giới, có vai trò chính là sản xuất tinh trùng và hormone sinh dục nam. Cơ quan này bao gồm hai cấu trúc nhỏ được bao bọc bên trong một lớp túi da gọi là bìu, treo dưới gốc dương vật.
Ung thư tinh hoàn xảy ra khi các tế bào khỏe mạnh ở tinh hoàn bắt đầu phát triển bất thường ngoài tầm kiểm soát, cuối cùng hình thành khối u ác tính. So với các loại ung thư khác, đây là bệnh lý tương đối hiếm gặp, chỉ với 291 ca mắc mới và 70 ca tử vong ở Việt Nam vào năm 2020 (theo Globocan).
Dựa vào loại tế bào phát triển khối u, người ta chia bệnh ung thư tinh hoàn thành hai nhóm lớn là:
Khối u có nguồn gốc từ tế bào mầm
Tế bào mầm (Germ cell) là những tế bào tạo ra tinh trùng ở nam giới. Ung thư tế bào mầm xảy ra rất phổ biến, chiếm đến hơn 95% các trường hợp được chẩn đoán ung thư tinh hoàn, trong đó bao gồm 2 loại:
U dòng tinh (Seminoma): Ung thư phát triển chậm, chủ yếu ảnh hưởng đến những người ở độ tuổi 40 hoặc 50.
U không phải tế bào dòng tinh (Non-seminoma): Ung thư có tốc độ tiến triển nhanh và thường gặp ở nam giới trẻ tuổi. Các khối u non-seminoma có thể là ung thư biểu mô phôi, ung thư biểu mô túi noãn hoàng, ung thư nguyên bào nuôi và u quái.
Khối u không phải tế bào mầm
Hiếm gặp hơn là các trường hợp ung thư tinh hoàn không phải tế bào mầm. Chúng có thể liên quan đến u tế bào Leydig, u tế bào Sertoli và u tế bào hạt. Loại này hiếm gặp hơn, chỉ chiếm 5% các trường hợp ung thư tinh hoàn.
Các giai đoạn ung thư tinh hoàn
Để mô tả mức độ tiến triển của bệnh và xác định khả năng lây lan đến những vị trí khác của tế bào ung thư, người ta thường chia ung thư tinh hoàn thành các giai đoạn như sau:
Giai đoạn 0: Còn gọi là giai đoạn tân sinh tế bào mầm tại chỗ (GCNIS). Các tế bào bất thường đã hình thành nhưng vẫn còn nằm bên trong tinh hoàn.
Giai đoạn I: Khối u giới hạn ở tinh hoàn, một số tế bào ung thư có thể xuất hiện ở mạch máu hoặc mạch bạch huyết gần đó.
Giai đoạn II: Ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết ở vùng sau phúc mạc.
Giai đoạn III: Tế bào ung thư có thể được tìm thấy tại những cơ quan ở xa tinh hoàn (di căn xa).
Các bác sĩ còn có thể sử dụng một số chất chỉ điểm u trong máu để đánh giá giai đoạn như LDH, hCG và AFP.
Dấu hiệu ung thư tinh hoàn là gì?
Các triệu chứng phổ biến của bệnh ung thư tinh hoàn có thể bao gồm:
Tinh hoàn to lên
Xuất hiện cục u không đau ở một hoặc cả hai tinh hoàn
Đột ngột bị sưng hoặc tích tụ dịch trong bìu
Khó chịu ở tinh hoàn hoặc cảm giác nặng nề ở bìu
Cảm giác đau âm ỉ ở vùng bẹn hoặc bụng dưới
Đau vùng thắt lưng
Tăng trưởng mô vú, đau vú (cường tuyến vú ở nam)
Một tinh hoàn trở nên cứng hơn hoặc co lại (teo tinh hoàn)
Khó thở, khó nuốt, ho hoặc đau ngực
Có thể tinh hoàn lạc chỗ trong ổ bụng gây đau bụng
Đau vùng bẹn có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư tinh hoàn ở nam giới.
Nguyên nhân dẫn đến ung thư tinh hoàn
Hầu hết các trường hợp ung thư tinh hoàn xảy ra đều có liên quan đến sự đột biến gen của tế bào mầm bên trong tinh hoàn. Tuy nhiên đến nay, người ta vẫn chưa khẳng định được nguyên nhân cụ thể gây ra ung thư tinh hoàn là gì.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư tinh hoàn
Dù chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây ung thư tinh hoàn nhưng một số nghiên cứu đã cho biết rằng, nguy cơ phát triển bệnh có thể tăng nhiều hơn khi tồn tại các yếu tố sau đây:
Tinh hoàn ẩn (cryptorchidism) hay tinh hoàn lạc chỗ
Trong quá trình phát triển bào thai, tinh hoàn được hình thành trong ổ bụng và thường di chuyển dần xuống bìu trước khi chào đời. Trường hợp bất thường, khi một hoặc cả hai tinh hoàn không thể hạ xuống một cách tự nhiên thì được gọi là tinh hoàn ẩn hoặc tinh hoàn lạc chỗ.
Nam giới sinh ra với tình trạng này có nguy cơ mắc ung thư tinh hoàn cao gấp 3 lần so với những người bình thường, kể cả khi đã khắc phục bằng phương pháp phẫu thuật. Tuy nhiên, nếu phát hiện được sớm, phẫu thuật đưa tinh hoàn về đúng vị trí sẽ dự phòng được nguy cơ phát triển thành ung thư tinh hoàn về sau.
Tiền sử bản thân và gia đình
Bạn thường có nhiều rủi ro mắc bệnh hơn nếu trong gia đình có thành viên đã được chẩn đoán ung thư tinh hoàn, đặc biệt là bố hoặc anh em ruột. Ngoài ra, nếu trước đó bạn từng bị ung thư ở một tinh hoàn thì khả năng phát triển khối u ở tinh hoàn còn lại thường tăng lên đáng kể.
Tuổi tác
Bệnh ung thư tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất là thanh thiếu niên và nam giới trong độ tuổi từ 15 – 45 tuổi.
Một số yếu tố nguy cơ khác
Tinh hoàn phát triển bất thường
Thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại hay tia phóng xạ
Người nhiễm HIV
Sản phụ lạm dụng thuốc DES (diethylstillbestrol) để ngăn ngừa nôn ói và sẩy thai trong thai kỳ khi sinh con trai cũng làm gia tăng nguy cơ ung thư tinh hoàn ở con
Bạn có thể áp dụng cách tự kiểm tra tinh hoàn tại nhà để sớm nhận ra các bất thường liên quan đến ung thư tinh hoàn, từ đó lựa chọn được phương pháp điều trị mang lại hiệu quả tốt nhất, tránh nguy cơ ung thư lây lan và gây ra nhiều biến chứng.
Một bài kiểm tra tinh hoàn tại nhà thường bao gồm các bước đơn giản như sau:
Bước 1. Kiểm tra bìu: Đứng trước gương và kiểm tra da bìu để tìm dấu hiệu da bìu phù nề
Bước 2. Kiểm tra tinh hoàn: Sử dụng cả hai tay để kiểm tra từng tinh hoàn, đặt ngón trỏ và ngón giữa bên dưới tinh hoàn, ngón cái đặt phía trên. Nhẹ nhàng lăn tinh hoàn để kiểm tra bề mặt, độ cứng của tinh hoàn cũng như tìm kiếm các khối u bất thường.
Bước 3. Kiểm tra mào tinh: Trong quá trình kiểm tra tinh hoàn, bạn có thể sờ thấy một cấu trúc giống như sợi dây nằm ở bờ sau tinh hoàn, đó là mào tinh. Bạn cũng sẽ cần kiểm tra để phát hiện cả những bất thường ở mào tinh.
Theo đề nghị của các chuyên gia, bạn nên tự kiểm tra tinh hoàn tại nhà mỗi tháng một lần. Thời điểm tốt nhất để thực hiện các bước này là sau khi tắm nước ấm bởi vì hơi ấm có thể làm da bìu thư giãn, giúp bạn cảm nhận dễ dàng hơn.
Khi thấy tinh hoàn sưng to, đau hoặc khám thấy không đủ hai tinh hoàn hoặc có kèm theo các dấu hiệu bất thường khác thì nên đi khám chuyên khoa càng sớm càng tốt.
Dù được xếp vào nhóm bệnh ung thư có khả năng chữa khỏi cao và ít gây tử vong nhưng trong một số trường hợp, nếu phát hiện trễ, các tế bào ung thư tinh hoàn vẫn có khả năng di căn đến nhiều vị trí trong cơ thể. Lúc này, tính mạng của người bệnh vẫn có nguy cơ bị đe dọa.
Thêm vào đó, nếu người bệnh buộc phải loại bỏ một hoặc cả hai tinh hoàn để điều trị bệnh thì khả năng sinh sản sẽ bị ảnh hưởng. Ngoài ra, các phương pháp điều trị bệnh cũng gây ra nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của bệnh nhân.
Phương pháp chẩn đoán ung thư tinh hoàn
Để chẩn đoán ung thư tinh hoàn, bệnh nhân có thể trải qua một quy trình gồm nhiều kiểm tra, xét nghiệm khác nhau theo sự chỉ định của bác sĩ. Các kiểm tra, xét nghiệm này có thể là:
Kiểm tra sức khỏe tổng quát: Bác sĩ thường bắt đầu khai thác các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải, cũng như hỏi về tiền sử bệnh của họ và gia đình trước khi tiến hành thăm khám tinh hoàn để tìm kiếm các dấu hiệu ung thư tinh hoàn.
Siêu âm: Nếu nhận thấy bất thường trong quá trình khám, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện siêu âm bìu và tinh hoàn. Phương pháp này sử dụng sóng âm thanh năng lượng cao để tạo ra hình ảnh của các mô bên trong cơ thể. Bên cạnh đó, siêu âm cũng giúp phát hiện các tổn thương di căn hạch hay các tạng trong ổ bụng. Siêu âm có vai trò đặc biệt quan trọng trong trường hợp tinh hoàn ẩn. Siêu âm bìu cũng giúp phân biệt được khối u với tràn dịch màng tinh hoàn.
Xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư trong máu: Các thông số có giá trị trong chẩn đoán ung thư tinh hoàn là alpha-fetoprotein (AFP), gonadotropin màng đệm ở người (HCG hoặc beta-HCG) và lactate dehydrogenase (LDH). Ba chất chỉ điểm u này cũng góp phần vào chẩn đoán giai đoạn bệnh ung thư tinh hoàn.
Chụp Xquang ngực để phát hiện tổn thương di căn phổi hoặc các bất thường khác.
Các phương pháp kiểm tra hình ảnh: Chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp X-quang hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI), xạ hình xương có thể được tiến hành ở nhiều vị trí trên cơ thể với mục đích tìm kiếm sự lây lan của tế bào ung thư.
Cắt tinh hoàn và sinh thiết: Khi có đầy đủ bằng chứng ung thư, bệnh nhân có thể được phẫu thuật để cắt bỏ tinh hoàn. Mẫu mô ở tinh hoàn bị loại bỏ sẽ được kiểm tra trong phòng thí nghiệm để xác định và phân loại ung thư. Đây còn được gọi là vừa chẩn đoán, vừa điều trị.
Ung thư tinh hoàn có thể được chẩn đoán bằng phương pháp siêu âm.
Phương pháp điều trị bệnh ung thư tinh hoàn
Nhiều người được chẩn đoán ung thư tinh hoàn tự hỏi “Bị ung thư tinh hoàn phải làm sao và điều trị bằng cách nào?”. Quá trình điều trị ung thư tinh hoàn ở mỗi người thường không giống nhau do sự khác biệt về tình trạng sức khỏe, loại khối u tinh hoàn và giai đoạn tiến triển của bệnh. Tuy nhiên, nhìn chung, các phương pháp có thể được lựa chọn để tiêu diệt tế bào ung thư sẽ bao gồm:
Phẫu thuật
Phẫu thuật là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho bệnh nhân ung thư tinh hoàn, bất kể giai đoạn ung thư hay loại khối u nào. Bệnh nhân có thể được phẫu thuật để cắt bỏ tinh hoàn bị ung thư hoặc trong một số trường hợp là phẫu thuật bóc tách các hạch bạch huyết ở khu vực lân cận.
Xạ trị
Bằng cách sử dụng bức xạ năng lượng cao để tác động trực tiếp lên cơ quan bị ung thư, liệu pháp xạ trị có thể giúp tiêu diệt khối u trong trường hợp không cắt bỏ tinh hoàn. Đôi khi, bác sĩ có thể chỉ định xạ trị sau khi bệnh nhân đã thực hiện phẫu thuật để ngăn ngừa ung thư tái phát. U tinh hoàn dòng tinh là loại rất nhạy cảm với tia xạ.
Hóa trị
Về cơ bản, cả hóa trị và xạ trị đều có thể áp dụng để thay thế hoặc hỗ trợ cho phương pháp phẫu thuật. Sự khác biệt là liệu pháp hóa trị sử dụng các loại thuốc gây độc tế bào đưa vào hệ tuần hoàn chung để tiêu diệt hoặc kìm hãm ung thư ở bất kỳ cơ quan nào trong cơ thể, không chỉ riêng ở tinh hoàn. Vì thế hóa trị còn được thường dùng áp dụng cho các loại bệnh ung thư khác.
Liệu pháp miễn dịch
Liệu pháp miễn dịch sử dụng thuốc để giúp hệ miễn dịch của cơ thể tìm kiếm và tiêu diệt tế bào ung thư. Liệu pháp này đôi khi được sử dụng cho bệnh nhân ung thư tinh hoàn tiến triển, khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả. Tuy nhiên, liệu pháp này ít áp dụng trong ung thư tinh hoàn.
Tóm lại, ung thư tinh hoàn là bệnh lý không quá nguy hiểm nếu phát hiện và chẩn đoán sớm. Người bệnh có thể được điều trị thành công và khôi phục hoàn toàn sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống thường ngày. Do đó, nam giới không nên mang tâm lý ngần ngại thăm khám nếu có bất kỳ dấu hiệu khác thường nào xảy ra để tránh gây chậm trễ trong việc điều trị bệnh. Nếu tính chung cho tất cả các giai đoạn thì bác sĩ có thể chữa khỏi cho 90% bệnh nhân. Ngay cả ở giai đoạn lan tràn của bệnh thì cũng có thể cứu chữa cho 80% các trường hợp bệnh khỏi hoàn toàn.
Nhiều nam giới bị ung thư tinh hoàn không có yếu tố nguy cơ rõ rệt. Trong khi đó, đa số các yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc bệnh như tinh hoàn ẩn, tiền sử gia đình, tuổi tác… lại không thể thay đổi được. Vì lý do này mà hiện tại, chưa có phương pháp phòng ngừa hiệu quả bệnh ung thư tinh hoàn.
Tuy nhiên, các chuyên gia sức khỏe cho rằng, bé trai bị tinh hoàn ẩn cần được điều trị sớm. Mặc dù họ vẫn chưa xác định được liệu việc này có làm thay đổi nguy cơ mắc ung thư tinh hoàn ở trẻ hay không.
Câu hỏi thường gặp về bệnh ung thư tinh hoàn
Người mắc ung thư tinh hoàn có thể có con được không?
Bệnh ung thư tinh hoàn có thể làm suy giảm khả năng sinh sản ở nam giới do lượng tinh trùng sản xuất ra ít hơn. Trong một số trường hợp, tình trạng này sẽ cải thiện sau khi kết thúc điều trị và bệnh nhân có thể sinh con bình thường.
Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp bị vô sinh sau khi đã chữa khỏi ung thư tinh hoàn. Nguyên nhân có thể liên quan đến tác dụng phụ của các phương pháp điều trị, cụ thể:
Các dây thần kinh điều hòa hiện tượng xuất tinh có thể bị ảnh hưởng bởi quá trình thực hiện phẫu thuật.
Nếu phải cắt bỏ cả hai tinh hoàn thì bệnh nhân sẽ bị vô sinh và không thể có con.
Hóa trị giúp tiêu diệt tế bào ung thư, đồng thời cũng có thể giết chết các tế bào tinh hoàn khỏe mạnh. Bên cạnh đó, một số thuốc hóa trị có thể làm tê liệt dây thần kinh duy trì sự cương cứng ở nam giới.
Với liệu pháp xạ trị, khi bức xạ nhắm vào khu vực tinh hoàn có thể giết chết các tế bào gốc sản xuất tinh trùng.
Vì những lý do này, bệnh nhân ung thư tinh hoàn mong muốn có con nên cân nhắc về việc lưu trữ tinh trùng trước khi bắt đầu điều trị bệnh.
Bệnh ung thư tinh hoàn có chữa khỏi được không?
Ung thư tinh hoàn là một bệnh lý hiếm gặp nhưng có khả năng chữa khỏi tương đối cao. Ngay cả khi bệnh đã tiến triển và di căn thì nhiều bệnh nhân vẫn có khả năng được điều trị thành công. Vì vậy, ngay khi nhận thấy các dấu hiệu của bệnh, bạn nên đến bệnh viện thăm khám ngay để được điều trị sớm nhằm nâng cao cơ hội chữa khỏi bệnh.
Bệnh nhân ung thư tinh hoàn sống được bao lâu?
Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, bệnh nhân ung thư tinh hoàn có tỷ lệ sống sót sau 5 năm rất cao, trung bình có thể lên đến 95% khi tính chung tất cả các giai đoạn. Theo đó, tỷ lệ sống sót sau 5 năm của các bệnh nhân theo từng giai đoạn sẽ như sau:
Giai đoạn ung thư
Tỷ lệ sống sót tương đối sau 5 năm
Giai đoạn khu trú (Ung thư chưa lan ra ngoài tinh hoàn)
99%
Giai đoạn xâm lấn (Ung thư đã lây lan đến các cấu trúc hoặc hạch bạch huyết lân cận)
96%
Giai đoạn di căn (Ung thư đã lan đến các bộ phận xa của cơ thể)
73%
Qua đó có thể thấy ung thư tinh hoàn thường có tiên lượng tốt và tỷ lệ gây tử vong thấp. Tuy nhiên, không thể loại trừ các biến cố nguy hiểm có thể xảy ra do một vài yếu tố làm thay đổi tiên lượng, bao gồm tuổi tác, sức khỏe tổng thể cũng như mức độ đáp ứng của bệnh nhân với các phương pháp điều trị.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu hơn về ung thư tinh hoàn. Dù không phổ biến nhưng bệnh có thể gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của nam giới. Vì vậy, khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bạn cần đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và có hướng điều trị kịp thời nhé.
Bowtie Life Insurance Company Limited là công ty bảo hiểm trực tuyến đầu tiên được cấp phép tại Hồng Kông. Với công nghệ hiện đại cùng chuyên môn về y tế, Bowtie cung cấp một nền tảng online để bạn có thể trực tiếp tham khảo biểu phí và đăng ký tham gia các chương trình bảo hiểm sức khỏe mà không cần thông qua môi giới, không chịu các chi phí hoa hồng. Ngoài ra, bạn cũng có thể yêu cầu chi trả bồi thường tại nền tảng này một cách đơn giản, thuận tiện.
Các thông tin trên được chia sẻ bởi Bowtie Việt Nam. Các nội dung này chỉ mang tính chất tham khảo. Trong mọi trường hợp, Bowtie không chịu trách nhiệm về bất kỳ tổn thất hoặc thiệt hại nào, dù là trực tiếp hay gián tiếp, liên quan đến việc truy cập và sử dụng nội dung của Bowtie.
